Πεδία και Κύματα – Ήχος και Φως, Ε

• να συσχετίζουν την παλμική κίνηση μιας πηγής με την παραγωγή του ήχου
• να επαληθεύουν ότι η διάρκεια παραγωγής του ήχου είναι ίδια με τη διάρκεια της ταλάντωσης της πηγής
• να εξηγούν με απλά λόγια πώς παράγονται οι ήχοι

• παράγουν ήχους χρησιμοποιώντας αντικείμενα καθημερινής χρήσης, το σώμα τους ή και μουσικά όργανα
• συνδέουν μέσω πειραματικών δραστηριοτήτων την παραγωγή των ήχων με την παλμική κίνηση σωμάτων, (π.χ. παρακολούθηση των δονήσεων στην επιφάνεια ενός κρουστού οργάνου, των χορδών σε ένα έγχορδο ή και των δονήσεων των φωνητικών χορδών)
• κατασκευάζουν και παίζουν με μουσικά όργανα από απλά υλικά (π.χ. κατασκευή οργάνων με ανακυκλώσιμα υλικά και δημιουργία ορχήστρας με αυτά)

• να αναγνωρίζουν ότι οι ήχοι διαδίδονται στα υλικά σώματα
• να αναφέρουν ότι η διάδοση των ήχων γίνεται με ηχητικά κύματα
• να επαληθεύουν ότι με τους ήχους μεταφέρεται ενέργεια

• διαπιστώνουν πειραματικά ότι οι ήχοι διαδίδονται στα υλικά σώματα (ενδεικτικά: ακούν ήχους που διαδίδονται μέσω διαφόρων υλικών σωμάτων)
• εκτελούν δραστηριότητες με απλά υλικά για να αναπαραστήσουν τους μηχανισμούς διάδοσης των ήχων (π.χ. παιχνίδι τύπου ντόμινο ή ιδιοκατασκευές)
• διαπιστώνουν πειραματικά ότι με τους ήχους μεταφέρεται ενέργεια (π.χ. δύο κρουστά σε μικρή απόσταση μεταξύ τους με τις μεμβράνες τοποθετημένες παράλληλα και παρατήρηση ότι η δόνηση στο ένα προκαλεί δονήσεις και στο άλλο)

• να αναγνωρίζουν τα φαινόμενα της ανάκλασης και της απορρόφησης των ήχων
• να αναφέρουν εφαρμογές της ανάκλασης και της απορρόφησης του ήχου

• διαπιστώνουν μέσα από πειραματικές διαδικασίες ότι οι ήχοι ανακλώνται (π.χ. παρατήρηση της διάδοσης ηχητικών κυμάτων –ήχων– μέσα από υλικά σώματα και αλλαγή κατεύθυνσής τους όταν συναντούν άλλα)
• διαπιστώνουν πειραματικά ότι οι ήχοι απορροφώνται και προσδιορίζουν τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η απορρόφηση των ήχων (π.χ. δοκιμές απορρόφησης του ήχου από διάφορα υλικά)
• ερμηνεύουν φυσικά φαινόμενα και τεχνολογικές εφαρμογές που συνδέονται με την ανάκλαση και την απορρόφηση των ήχων (π.χ. επιλογή ηχομονωτικών υλικών)

• να αναγνωρίζουν τα μέρη του αυτιού
• να εκτιμούν τη χρησιμότητα ύπαρξης των δύο αυτιών
• να είναι ευαισθητοποιημένοι/-ες σε σχέση με την απώλεια ακοής

• παρατηρούν τα μέρη του αυτιού με χρήση έντυπων ή και ψηφιακών μέσων, εντοπίζουν και ψηλαφούν τα εξωτερικά μέρη του αυτιού και διακρίνουν τα εσωτερικά μέρη, αναγνωρίζοντας τις λειτουργίες τους (για παρουσίαση της δομής του εσωτερικού του αυτιού μπορούν να χρησιμοποιηθούν εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας ή άλλο ψηφιακό υλικό)
• μέσω πειραματικών διαδικασιών διαπιστώνουν ότι η ύπαρξη των δύο αυτιών μάς επιτρέπει να προσδιορίσουμε την κατεύθυνση που βρίσκεται η ηχητική πηγή (π.χ. δραστηριότητες με μορφή παιχνιδιού μέσα ή και έξω από την τάξη)
• γνωρίζουν την ύπαρξη της νοηματικής γλώσσας και προβληματίζονται για την απώλεια της ακοής (π.χ. συζήτηση με συμπληρωματική χρήση βίντεο ή και παρουσίαση της ελληνικής νοηματικής γλώσσας)

• να αναγνωρίζουν τις επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό της έκθεσης σε δυνατούς και παρατεταμένης διάρκειας ήχους
• να περιγράφουν την έννοια της ηχορύπανσης
• να προτείνουν μέσα ηχοπροστασίας

• καταγράφουν και αναπαράγουν ήχους με χρήση ψηφιακών μέσων
• προβληματίζονται για την επίδραση των ήχων στον ανθρώπινο οργανισμό (ενδεικτικά: χρήση ενημερωτικού υλικού, αναζήτηση πληροφορίας, συζήτηση και καταγραφή συναισθημάτων και αντιδράσεων που προκαλεί η έκθεση σε συνεχείς και δυνατούς ήχους)
• προτείνουν τρόπους ηχοπροστασίας βασιζόμενοι/-ες στα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν για την ανάκλαση και την απορρόφηση των ήχων

Σε όλες τις υποενότητες οι μαθητές/-τριες κατά τον πειραματισμό καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους. Ακολουθεί η εξαγωγή των συμπερασμάτων σε επίπεδο τάξης. Η διδακτική παρέμβαση ολοκληρώνεται με τις δραστηριότητες εμπέδωσης / γενίκευσης.

Τα παραπάνω μεθοδολογικά βήματα μπορούν να υποστηριχθούν/ενισχυθούν με πολυτροπικό υλικό που θα επιτρέψει την ανάδειξη διεπιστημονικών/διαθεματικών διασυνδέσεων.

Ενδεικτικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν:

• σχετικό σενάριο που είναι δημοσιευμένο στην πλατφόρμα του Αισώπου https://aesop.iep.edu.gr/node/7077
• μαθησιακά αντικείμενα από το φωτόδεντρο
• ψηφιακές προσομοιώσεις/οπτικοποιήσεις των μικροσκοπικών διαδικασιών παραγωγής και διάδοσης του ήχου
• προτάσεις για ιδιοκατασκευές αλλά και αναπαραστάσεις με μορφή παιχνιδιών για την παραγωγή του ήχου με αυτοσχέδια μουσικά όργανα και πειραματικών διατάξεων για τη διάδοση των κυμάτων
• ακρόαση ήχων από διάφορα μουσικά όργανα και συσχέτιση με την αίσθηση που προκαλούν συσχετίσεις με λογοτεχνικά κείμενα, αναφορά σε υπέρηχους και υπόηχους
• χρήση εφαρμογών εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, 3D μοντέλα αναπαράστασης του αυτιού και των λειτουργιών του

Προτάσεις για ένθετα ή και σχέδια δράσης με ενδεικτικές θεματικές:

• Ήχοι και θόρυβοι στον χώρο του σχολείου (καταγραφή των ήχων/θορύβων στο σχολικό περιβάλλον ή και στο αστικό περιβάλλον και διατύπωση προτάσεων για τον περιορισμό της όχλησης από αυτούς)
• Ζώντας σε έναν κόσμο χωρίς ήχους
• Κατασκευή ηχόμετρου
• Ήχοι που μας ταξιδεύουν/Κλείνοντας τα μάτια ακούμε…